Tarczyca to niewielki organ położony w dolnej części szyi, przed tchawicą. Odpowiada on za produkcję hormonów kontrolujących przemianę materii w tkankach oraz narządach organizmu. Są nimi trójjodotyronina (T3), tyroksyna (T4) oraz kalcytonina. Do tworzenia się tarczyca potrzebuje odpowiednich ilości jodu pobieranych z powietrza oraz pożywienia. Za pracę gruczołu tarczycy odpowiada hormon TSH, który wytwarzany jest w przysadce mózgowej. Jeżeli tarczyca produkuje za małe ilości hormonów w porównaniu do zapotrzebowania organizmu, do czynienia mamy z niedoczynnością tarczycy. Co warto wiedzieć na temat tej dolegliwości?
Niedoczynność tarczycy występuje w formie subklinicznej (utajnionej) oraz pełnoobjawowej (klinicznej). Pierwsza z nich jest najłagodniejszą formą choroby, która daje trudne do zaobserwowania objawy. W przypadku osób dorosłych jest to między innymi przewlekłe zmęczenie czy obniżenie nastroju. Z subkliniczną niedoczynnością tarczycy możemy mieć również do czynienia u małych dzieci. Objawia się ona wówczas psychicznym oraz fizycznym opóźnieniem w rozwoju i długotrwałą żółtaczką. U starszych dzieci obserwuje się natomiast nietolerancję na zimno, bóle głowy, spowolniałą mowę, suchość i łamliwość włosów oraz zahamowanie wzrostu. Jeżeli chodzi natomiast o pełnoobjawową niedoczynność tarczycy, objawia się ona na wiele różnych sposobów. Pacjenci bardzo często skarżą się na duszności, zaparcia, wzrost masy ciała, suchość skóry i włosów, bóle głowy, uczucie zimna bez względu na panującą temperaturę, problemy z koncentracją, osłabienie pamięci czy sztywność mięśni. Niedoczynność tarczycy wywołać może także obniżenie libido, impotencję oraz problemy z utrzymaniem ciąży.
Niedoczynność tarczycy może mieć różne przyczyny. W sytuacji, w której niedobór hormonów związany jest z uszkodzeniem gruczołu tarczowego, do czynienia mamy z pierwotną niedoczynnością tarczycy. Gdy natomiast nieprawidłowości wynikają ze zredukowanej stymulacji przysadki mózgowej, występuje niedoczynność tarczycy wtórna. Wyróżnić można także trzeciorzędową niedoczynność tarczycy związaną ze zbyt małą ilością tyreoliberyny produkowanej przez podwzgórze. Czynniki predysponujące do rozwoju pierwotnej niedoczynności tarczycy to między innymi choroba Hashimoto, niedobór jodu w środowisku, całkowite czy częściowe wycięcie tarczycy oraz napromieniowanie okolic szyi w przebiegu terapii nowotworowej. Wtórna nieczynność tarczycy występuje na skutek uszkodzenia czy nowotworu przysadki mózgowej, a trzeciorzędowa — w sytuacji gdy podwzgórze uległo urazowi lub doszło w nim rozwoju nowotworu.
Niedoczynność tarczycy rozpoznawana jest poprzez wykonanie badań hormonalnych. Niezbędne jest tutaj zbadanie stężenia TSH we krwi. Jeżeli okaże się, że znajduje się ono powyżej górnej granicy, konieczne jest wykonanie pomiaru wolnej tyroksyny (fT4). W celu ustalenia przyczyny niedoczynności tarczycy, endokrynolog wykonuje USG (jeżeli masz problem z aparatem USG zapraszamy na serwis USG).